Zasady odżywiania w diecie cukrzycowej
Leczenie żywieniowe w cukrzycy jest zindywidualizowane i dostosowane do sytuacji klinicznej chorego oraz stopnia zaawansowania choroby. Odpowiednio dobrana dieta u pacjentów z już rozpoznaną cukrzycą może zmniejszać stężenie glukozy, stężenie cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi, a także obniżać ciśnienie tętnicze. Działania te pozwalają na poprawienie stanu zdrowia jak również samopoczucia u cukrzyków.
Osoby borykające się z nadwaga i otyłością, poprzez leczenie dietetyczne mogą zredukować masę ciała. Odpowiednio dobrana dieta cukrzycowa poprawia jakość życia oraz zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań towarzyszących cukrzycy.
Indeks glikemiczny
Kolejnym pojęciem dla pacjentów z cukrzycą, związanym z zawartością węglowodanów w posiłkach, jest indeks glikemiczny. Mówi on o tym, jak po spożyciu danego produktu wzrasta glikemiczny poziom glukozy we krwi w porównaniu do spożycia czystej glukozy.
Produkty spożywcze możemy podzielić na te o:
- niskim (< 55 ),
- średnim (55-70),
- i wysokim (> 70) indeksie glikemicznym.
Ważne jest aby cukrzycy spożywali produkty o niskim i średnim indeksie glikemicznym. Należy unikać produktów o wysokim indeksie glikemicznym.
Indeks glikemiczny danego produktu zależy m.in. od zawartości błonnika, tłuszczu i białka. Im wyższa zawartość tych składników, tym niższy indeks glikemiczny. Na jego wysokość wpływa:
- stopień dojrzałości (w przypadku warzyw i owoców),
- stopień rozdrobnienia
- oraz metoda obróbki termicznej.
Cukry proste
Cukry proste nie powinny przekraczać 10 % wartości energetycznej całej diety. Do produktów bogatych w cukry proste należą: cukier, miód, słodkie napoje, cukierki, ciastka i słodycze. Osoby, którym trudno jest zrezygnować ze spożywania słodyczy mogą rozważyć stosowanie niskokalorycznych substancji słodzących (np. stewia i ksylitol).
Błonnik pokarmowy
Błonnik pokarmowy spełnia wiele ważnych funkcji.Frakcja rozpuszczalna w wodzie, spowalnia proce trawienia i wchłaniania, co w efekcie obniża poposiłkową glikemię, daje uczucie sytości na dłużej, a przez to ułatwia kontrolowanie masy ciała. Odpowiednia podaż błonnika pokarmowego jest jednym z podstawowych elementów diety cukrzycowej. Źródłem błonnika pokarmowego są produkty pełnoziarniste takie jak: płatki, otręby, nasiona roślin strączkowych oraz warzywa i owoce.
Tłuszcze
Tłuszcze stanowią główny składnik energetyczny: 1g dostarcza 9 kcal. W leczeniu dietetycznym cukrzycy udział tłuszczu w diecie powinien być taki jak w diecie osób zdrowych i może wahać się od 25% do 40% wartości energetycznej diety. Przy wysokiej podaży tłuszczu szczególnie ważny jest udział poszczególnych rodzajów kwasów tłuszczowych.
- tłuszcze nasycone powinny stanowić mniej niż 10% wartości energetycznej diety;
- tłuszcze jednonienasycone powinny zapewnić do 20% wartości energetycznej diety;
- tłuszcze wielonienasycone powinny stanowić około 6–10% wartości energetycznej diet
Zawartość cholesterolu w diecie nie powinna przekraczać 300 mg/d. U chorych z podwyższonym stężeniem cholesterolu frakcji LDL ≥ 100 mg/dl ilość tę należy zmniejszyć do < 200 mg/d. Aby obniżyć stężenie cholesterolu frakcji LDL, należy zmniejszyć udział tłuszczów nasyconych w diecie i/lub zastąpić je węglowodanami o niskim indeksie glikemicznym i/lub tłuszczami jednonienasyconymi;
Białka
Zapotrzebowanie osób z cukrzycą na białko wynosi od 15% do 20% dziennej wartości energetycznej diety. Istotne jest zachowanie odpowiedniej proporcji białka roślinnego do zwierzęcego, które powinno wynosić 1:1. Do polecanych źródeł białka zwierzęcego dla pacjentów z cukrzycą należą chude mięso, drób, ryby, jaja i chudy nabiał. Dobrym źródłem białka roślinnego są natomiast suche nasiona roślin strączkowych.
Witaminy i składniki mineralne
Podstawowym źródłem witamin i składników mineralnych, w każdej diecie powinny być naturalne źródła pokarmowe. W większości przypadków dobrze zbilansowana dieta pokrywa zapotrzebowania na te składniki. Wyjątek stanowi witamina D. W tym wypadku sama dieta z reguły nie jest w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania, ponieważ niewiele produktów jest bogatych w witaminę D. Dobrym jej źródłem są tłuste ryby morskie.
Co jeść w diecie cukrzycowej?
Nie istnieje produkt spożywczy, który zawierałby wszystkie niezbędne składniki odżywcze. W diecie cukrzycowej zaleca się różnorodne produkty spożywcze w ograniczonych ilościach. Dieta przy cukrzycy powinna się opierać na ogólnych zasadach zdrowego żywienia. W jadłospisie powinny się znaleźć: produkty zbożowe, warzywa, owoce, nabiał, jaja, mięso, ryby oraz tłuszcze. Nie należy zapominać również o płynach, a w szczególności o wodzie.
