Stopa cukrzycowa jest skutkiem nieodpowiednio leczonej cukrzycy o wieloletnim przebiegu Osoby chore narażone są na zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań w obrębie stóp. Przyczyną jest neuropatia (uszkodzenie nerwów), która zmniejsza czucie w stopach. Z powodu nie odczuwania bólu i temperatury w stopie, osoba chora na cukrzycę może przeoczyć powstające rany czy obrzęki. Dodatkowo, zmniejszone krążenie krwi w kierunku stóp (co jest innym powikłaniem cukrzycy) spowalnia gojenie ran i zwiększa ryzyko infekcji.
To wszystko powoduje, że diabetycy są szczególnie narażeni na zespół stopy cukrzycowej.
Objawy stopy cukrzycowej. Co powinno zwrócić Twoją uwagę?
- przeszywające, kłujące, piekące bóle stóp
- mrowienie, uczucie stąpania po drobnych kamieniach (parestezje)
- kurcze mięśni łydek (szczególnie nocą)
- zaburzenia chodu (wrażenie stąpania po czymś miękkim)
- pieczenie, drętwienie
- nadwrażliwość na dotyk oraz nieodczuwanie bólu
- zaburzenie czucia
- nadmierne marznięcie stóp
- suchość skóry stóp (zwiększona podatność na pękanie)
- ból w łydkach (tzw. chromanie przestankowe)
- utrudnione gojenie się ran (ograniczony dopływ krwi do tkanek stóp)
Jeśli wystąpi u Ciebie którykolwiek z ww. objawów, poinformuj o tym lekarza pielęgniarkę.
Prewencja – co robić by zmniejszyć ryzyko wystąpienia ZSC?
- Kontrola cukrzycy pod okiem specjalisty – Pierwszą i najważniejszą rzeczą jest dbanie o odpowiedni poziom cukru. Hiperglikemia powoduje neuropatię a to bezpośrednio przyczynia się do powstania ZSC
- Dbaj o siebie – palenie tytoniu, nadwaga, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, nieprawidłowy cholesterol zwiększa ryzyko wystąpienia ZSC
- Codzienna inspekcja stóp- sprawdzaj czy na stopach nie ma widocznych ran, otarć, obrzęków, zmian czucia (jego brak bardzo często jest czynnikiem, który sprzyja odnoszeniu urazów). Należy zwracać uwagę na wszelkie zmiany zabarwienia, uszkodzenia skóry np. otarcia, zranienia, zrogowacenie naskórka, zniekształcenia np. palce młoteczkowate. Należy dokładnie oglądać całe stopy: grzbiety, podeszwy, przestrzenie między palcami a w razie wątpliwości skontaktować się z lekarzem.
- Regularne zabiegi podologiczne – usuwanie modzeli i zrogowaciałego naskórka w specjalistycznych gabinetach profesjonalnie zajmujących się pielęgnacją stóp- nie należy samodzielnie usuwać modzeli ani odcisków. W tym celu należy zwrócić się do osoby profesjonalnie zajmującej się pielęgnacją stóp (podolog, podiatra, kosmetolog, pielęgniarka).
Jak pomóc swoim stopom ?
Codzienna higiena
Odpowiednia higiena jest niezbędna w profilaktyce stopy cukrzycowej. Stopy należy myć codziennie w letniej wodzie przez 2-3 minuty (nie moczyć zbyt długo). Po umyciu, stopy koniecznie trzeba dokładnie osuszyć, nie zapominając o przestrzeniach między palcami. Nigdy nie należy myć stóp w gorącej wodzie. Może to prowadzić do oparzeń. Do mycia można użyć „szarego” mydła lub emulsji o pH 5,5. W ich składzie używanych kosmetyków nie powinno być silnych detergentów, barwników, czy sztucznych zapachów
Odpowiednie nawilżenie
Skóra stóp powinna być zawsze odpowiednio nawilżona. Należy zwracać szczególną uwagę, aby skóra stóp była zawsze miękka. W przestrzeniach między palcami nie należy pozostawiać resztek kosmetyków. Do skóry suchej i wrażliwej można stosować preparaty zawierające olej konopny. W przypadku bardzo suchej skóry i modzeli zalecane są preparaty z max. 25 % zawartością mocznika. W przypadku bardzo cienkiej i delikatnej skóry oraz stopy cukrzycowej o podłożu naczyniowym można stosować preparaty z 10 % zawartością mocznika.
Wygodne obuwie
Unikaj zbyt ciasnych butów, wykonanych z syntetycznych materiałów. Te skutecznie ograniczają dopływ powietrza do stopy. Postaw przede wszystkim na wygodę i aspekt praktyczny. Buty powinny być odpowiednio szerokie i głębokie, dopasowane do kształtu stopy. Idealnie, jeśli są to buty rekomendowane dla osób chorujących na cukrzycę. Nie należy nakładać butów na gołą stopę. Może to sprzyjać obtarciom. Każdorazowo przed włożeniem butów należy sprawdzić, czy nie ma w nim drobnych przedmiotów (np. kamyczek) lub czy wyściółka nie jest zawinięta. Najlepiej żeby były bawełniane i bezszwowe – w ten sposób unikniesz obtarć i zniwelujesz pocenie stopy.
Skarpety też mają znaczenie
Skarpety i rajstopy powinny zapewniać prawidłowe oddychanie skóry stóp oraz nie mogą utrudniać przepływu krwi i limfy. Skarpety, rajstopy czy pończochy powinny być wykonane z naturalnego włókna, nie mogą posiadać uciskowych ściągaczy. Nie należy nosić skarpet elastycznych ani pończoch samonośnych. Skarpetki należy zmieniać codziennie.
Skracanie paznokci
Paznokcie powinny być zawsze krótkie (ale nie za krótkie, by chroniły opuszkę palca) i skrócone „na prosto”. Paznokcie należy skracać używając papierowego pilnika. Należy zachować jeden kierunek piłowania
Tego unikaj
Nie ogrzewaj stóp przy kaloryferach czy innych źródłach ciepła
Nie chodź boso, zwłaszcza w miejscach, w których możesz się skaleczyć np. plaża
Nie mocz długo stóp. Nadmierne moczenie sprzyja maceracji naskórka i rozwojowi infekcji w obrębie stopy.
Nie stosuj maści, płynów i plastrów do usuwania odcisków – zawierają kwas salicylowy uszkadzający naskórek.
Jak leczyć stopę cukrzycową?
Leczenie stopy cukrzycowej powinno być interdyscyplinarne. Oznacza to, że chory powinien mieć dostęp do wielu specjalistów (lekarzy diabetologów, edukatorów ds. diabetologii, internistów, neurologów, chirurgów naczyniowych, ortopedów, kardiologów, nefrologów, dietetyków, pielęgniarek, podolagów itd.) i wielu metod postępowania. U wszystkich diabetyków, bez względu na to czy występują już zmiany w obrębie stóp czy też nie, zaleca się wyrównanie metaboliczne cukrzycy oraz modyfikację diety, która pozwoli na osiągnięcie pożądanych poziomów glikemii. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o zasadach odżywiania w cukrzycy, zapraszamy do artykułu: Zasady odżywiania w diecie cukrzycowej – ABRA (glukometrabra.pl).
Pamiętaj:
- Zespół stopy cukrzycowej jest powikłaniem, któremu niemal w 100 % można zapobiec.
- Działania profilaktyczne sprowadzają się do zapobiegania mikrourazom, a ich skuteczność zależy od świadomości pacjentów.
- Wczesne zgłaszanie zmian na stopach jest kluczowe dla skuteczności leczenia.
- Najważniejsze w leczeniu zespołu stopy cukrzycowej są niezmiennie: odciążenie, oczyszczanie rany, leczenie infekcji..
- We wczesnych stadiach leczenie nie jest skomplikowane i może być z powodzeniem prowadzone przez każdego diabetologa.
Źródła:
1. „Idź przez życie na własnych nogach.” Praktyczny poradnik z zakresu prewencji zespołu stopy cukrzycowej z podstawowym zestawem do samokontroli i pielęgnacji stóp. Opracowanie: mgr Małgorzata Pietrzyk-Brzoznowska Broszura_hq (diagnosis.pl)
2. Pielęgnacja Stopy cukrzycowej Pielęgnacja stopy cukrzycowej-jak o nią dbać? Kosmetyki dla diabetyków (diagnosis.pl)
3. Polska Federacja Edukacji w Diabetologii – MATERIAŁY EDUKACYJNE “PROFESJONALNA PIELĘGNACJA STOPY CUKRZYCOWEJ
4. Zespół stopy cukrzycowej – praktyczne porady https://podyplomie.pl/diabetologia/26180,zespol-stopy-cukrzycowej-praktyczne-porady?page=3#
